۲۰۲۵ سال مرگ ایکسباکس بود
آیا میخواهید یک جسد را ببینید؟ ما ایکسباکس را به شما معرفی میکنیم. پس از یک عرضه بیفروغ در اوج دوران همهگیری کرونا در سال ۲۰۲۰، کنسول Xbox Series X به سرعت رقابت را به پلیاستیشن ۵ واگذار کرد. مایکروسافت، علیرغم خریدهای بزرگ (استودیوها)، بهسادگی نتوانست بازیهای جذاب کافی ارائه دهد؛ در حالی که سونی بر اعتبار بهجا مانده از دوران PS4 و تعدادی بازی انحصاری وسوسهانگیز تکیه کرده بود. با افزایش قیمتها به دلیل مشکلات زنجیره تأمین و طرحهای نوسانی تعرفههای دولت ترامپ، دلیل کمتری برای خرید ایکسباکس (حتی مدل ارزانتر Series S) باقی ماند. وقتی سال گذشته دوباره Series X را بررسی کردیم، مشخص بود که این کنسول هرگز به پتانسیلهای خود نرسید. هر کسی که عقل سالمی داشته باشد، بهتر است یک پلیاستیشن ۵ بخرد.
ایکسباکس سال ۲۰۲۵ را با وضعیت خوبی شروع نکرد و حالا در حالی سال را به پایان میبرد که مثل بازیکن بازی Arc Raider که از پا درآمده و مستأصل است، التماس کمک میکند. مایکروسافت ساخت بازسازی Perfect Dark و بازی Everwild را لغو کرد؛ یعنی دو مورد از جالبترین بازیها در لیست ضعیفِ عناوین آیندهاش. این شرکت عناوینی مثل Forza Horizon 5 را برای پلیاستیشن ۵ عرضه کرد، که باعث شد ناتان اینگراهام، نایبرئیس تحریریه انگجت، اعلام کند دیگر نیازی به ایکسباکس ندارد. بدتر از همه، مایکروسافت امسال قیمتها را در همه بخشها افزایش داد؛ به طوری که قیمت Series S از ۴۰۰ دلار شروع شد و ارزانترین مدل Series X به رقم کلان ۶۰۰ دلار رسید. فروش ضعیف باعث شد فروشگاه زنجیرهای Costco فروش کنسولهای ایکسباکس را به کلی متوقف کند. مایکروسافت حتی تلاشی برای تبلیغ سیستمهایش در بلک فرایدی (جمعه سیاه) نکرد؛ وقتی کسی سختافزار نمیخرد، چرا باید زحمت حراج زدن را به خود بدهند؟
حتی گیم پس (Game Pass) که زمانی به عنوان یکی از بهترین پیشنهادهای دنیای گیم شناخته میشد، در سال گذشته قیمت خود را تقریباً دو برابر کرد و در سطح Ultimate به ۳۰ دلار در ماه (یا ۳۶۰ دلار در سال) رسید. البته مایکروسافت سعی کرد به سطحهای ارزانتر گیمپس ارزش بیشتری اضافه کند و بالاخره پلتفرم استریم ابری خود را ارتقا داد، اما نبود بازیهای انحصاری «واجب» و مستمر، ارزش این سرویس (و کل برند ایکسباکس) را پایین آورده است. بازیهای Avowed و South of Midnight از معدود نقاط قوت انحصاری بودند، اما دومی سال آینده برای PS5 و سوییچ ۲ هم عرضه خواهد شد. هنوز خبری از عرضه Avowed برای کنسولهای دیگر نیست، اما با توجه به مسیر فعلی مایکروسافت (و اینکه واقعاً بازی فوقالعادهای است)، تعجب نخواهم کرد اگر در جای دیگری هم در دسترس قرار بگیرد.
شانسی برای مایکروسافت وجود داشت تا با کنسولهای دستی ASUS ROG Xbox Ally و Ally X جان دوبارهای به برند ایکسباکس بدهد، اما قیمتهای عرضه ۶۰۰ و ۱۰۰۰ دلاری، آنها را از دسترس اکثر گیمرها خارج کرد. همچنین این واقعیت که ویندوز هنوز برای دستگاههای قابل حمل با صفحه لمسی بهینه نشده است و این سیستمها با بازیهای قدیمی ایکسباکس (مانند کنسولها) سازگار نیستند، کمکی به ماجرا نکرد. حداقل، مایکروسافت اکنون جای پایی در بازار کنسولهای دستی دارد. اما یک کنسول دستی آینده برای ایکسباکس باید به مراتب ارزانتر باشد تا بتواند با امثال Steam Deck رقابت کند که قیمت آن از ۵۴۹ دلار شروع میشود.
و صحبت از شرکت ولو (Valve) شد؛ کنسول Steam Machine که اخیراً توسط این شرکت معرفی شده نیز بخش زیادی از توجهات را از ایکسباکس ربوده است. «استیم ماشین» در واقع یک کیس گیمینگ کوچک برای تلویزیون شماست که سیستمعامل SteamOS (موجود در استیم دک) را اجرا میکند. این پلتفرم یک توزیع لینوکس است که برای اجرای بازیهای ویندوزی بهینه شده است. اما برخلاف کنسول ایکسباکس، این سیستم به هیچ وجه بسته و محدود نیست. شما آزادید هر چه میخواهید روی استیم ماشین نصب کنید، حتی ویندوز!
اگرچه ما هنوز عملکرد واقعی استیم ماشین را ندیدهایم، اما کارایی عالی و سازگاری بازیها در استیم دک باعث میشود فکر کنم برادر رومیزیِ آن میتواند برای بازیکنان کنسولی که به دنبال چیزی جدید هستند، واقعاً جذاب باشد. این دستگاه احتمالاً مستقیماً با ایکسباکس بعدی رقابت خواهد کرد؛ کنسولی که شایعه شده در سال ۲۰۲۷ به عنوان یک «پیسی در لباسی مناسبِ تلویزیون» عرضه خواهد شد. قرارداد اخیر مایکروسافت با AMD نیز به تجربهای شبیه به کامپیوتر (PC) اشاره دارد. سارا باند، رئیس ایکسباکس، اشاره کرد که تیم ایکسباکس «از نزدیک با تیم ویندوز همکاری میکند تا اطمینان حاصل شود که ویندوز پلتفرم شماره یک برای گیمینگ است.»
ارزشش را دارد به یاد بیاوریم که تنها یک نسل از ایکسباکس یعنی Xbox 360 آنقدر موفق بود که واقعاً با پلیاستیشنِ سونی رقابت کند. گزارشها حاکی از آن است که ایکسباکسِ اولیه در طول چهار سال ۴ میلیارد دلار برای مایکروسافت هزینه داشت که باعث شد شرکت به سرعت آن را رها کرده و به سراغ جانشینش برود. Xbox 360 به لطف ایکسباکس لایو و ادغام هوشمندانه با فضای آنلاین، واقعاً نوآورانه بود و حمایت خوبی از سوی سازندگان شخصثالث داشت. در مقابل، پلیاستیشن ۳ سونی در زمان عرضه ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار گرانتر از Xbox 360 بود، پشتیبانی آنلاین بسیار بدتری داشت و برنامهنویسی برای آن برای توسعهدهندگان دشوار بود.
متأسفانه، مایکروسافت بیشتر اعتبار خود را با Xbox One بر باد داد. آن کنسول در ابتدا به عنوان یک دستگاه «همیشه آنلاین» با ویژگیهای محدودکننده DRM معرفی شد که نحوه اشتراکگذاری و فروش بازیها را محدود میکرد؛ این دستگاه با دوربین کینکت (Kinect) عرضه میشد که پتانسیل جاسوسی از شما را داشت؛ و با قیمت ۴۹۹ دلار، ۱۰۰ دلار گرانتر از پلیاستیشن ۴ بود. مایکروسافت به سرعت بسیاری از برنامههای سختگیرانه خود را برای Xbox One لغو کرد، اما تا آن زمان آسیب وارد شده بود. در نهایت سونی بیش از دو برابر کل خانواده Xbox One، کنسول PS4 فروخت.
اوضاع در این نسل بدتر به نظر میرسد: طبق تخمینهای Statista، تا ماه جولای، کنسولهای Xbox Series S و X تنها حدود ۳۳ میلیون دستگاه فروختهاند، در حالی که سونی تأیید کرد تا ماه نوامبر ۸۴.۲ میلیون دستگاه PS5 فروخته است. اگر این روند ادامه یابد، سونی در نهایت میتواند سه برابر مایکروسافت در این نسل کنسول بفروشد. فروش ایکسباکس آنقدر کند بوده است که حتی کنسول خانوادگی Nex Playground توانست در ماه نوامبر از آن بیشتر بفروشد.
با توجه به ناتوانی ایکسباکس در رقابت با پلیاستیشن ۵، تعجبی ندارد که مایکروسافت احتمالاً در حال تغییر کامل استراتژی برای سیستم بعدی خود است. همکاری آنها با AMD میتواند به سادگی منجر به کنسولهای دستی جدید شود و همچنین به مایکروسافت در تولید یک «پیسی ایکسباکسی» قدرتمند و جمعوجور برتری دهد. در نهایت، چرا شرکت باید به تلاش برای رقابت تنبهتن با پلتفرم بسته پلیاستیشن سونی ادامه دهد؟ چرا مایکروسافت نباید به ریشههای کامپیوتری خود بازگردد تا یک کیس گیمینگ را زیر تلویزیونهای ما بیاورد؟ این شرکت پیش از این متعهد شده است که بازیهای جدید ایکسباکس را بلافاصله برای کامپیوتر عرضه کند، بنابراین مرز بین این دو در حال حاضر هم کمرنگ شده است.
این شاید یک ریسک باشد، اما تکامل یافتن به سمت یک کامپیوتر (PC) ثابت میکند که هنوز جانی در برند ایکسباکس باقی مانده است. و مهمتر از همه، این چیزی است که سونی نمیتواند به راحتی از آن تقلید کند.
