راهنمای خرید یو پی اس (UPS) مناسب سرور

در دنیای دیجیتال امروزی، اطلاعات و سرویس‌های آنلاین نقش حیاتی در عملکرد کسب‌وکارها دارند. سرورها به‌عنوان ستون فقرات زیرساخت‌های IT، باید به‌طور پیوسته و بدون قطعی فعالیت کنند. یکی از تهدیدهای جدی برای پایداری عملکرد سرورها، قطع برق ناگهانی یا نوسانات شدید ولتاژ است. اینجاست که UPS یا «منبع تغذیه بدون وقفه» وارد عمل می‌شود.

یو پی اس نه‌تنها در زمان قطعی برق از خاموش شدن ناگهانی سرور جلوگیری می‌کند، بلکه با تثبیت ولتاژ، از آسیب‌های سخت‌افزاری نیز محافظت می‌کند. اما انتخاب یک UPS مناسب برای سرور به عوامل متعددی بستگی دارد. در این مقاله، با نگاهی فنی و کاربردی، معیارهای مهم انتخاب یو پی اس برای سرورها را بررسی می‌کنیم.

یو پی اس (UPS) چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

UPS مخفف Uninterruptible Power Supply یا «منبع تغذیه بدون وقفه» است. این دستگاه در بین برق شهری و تجهیزات الکترونیکی (مثل سرورها) قرار می‌گیرد و به‌عنوان یک پشتیبان، در صورت قطعی یا نوسان برق، انرژی موردنیاز را از باتری‌های داخلی خود تأمین می‌کند. به‌این‌ترتیب، تجهیزات به‌صورت پیوسته به برق دسترسی دارند و فرصتی برای خاموش‌کردن ایمن سرورها فراهم می‌شود.

انواع یو پی اس از نظر تکنولوژی

برای انتخاب UPS مناسب سرور، ابتدا باید با سه نوع اصلی آن آشنا شوید:

۱. یو پی اس آفلاین (Offline/Standby)

• عملکرد: برق شهری را مستقیماً به سرور منتقل می‌کند و فقط در زمان قطع برق، باتری وارد مدار می‌شود.
• مزیت: ارزان‌تر و مناسب برای سیستم‌های غیر بحرانی.
• معایب: زمان سوئیچینگ ۴ تا ۸ میلی‌ثانیه است که ممکن است برای برخی سرورها خطرناک باشد.

۲. یو پی اس لاین اینتراکتیو (Line-Interactive)

• عملکرد: در برابر نوسانات ولتاژ مقاوم‌تر است و زمان سوئیچ به باتری سریع‌تر انجام می‌شود.
• مزیت: مناسب برای سرورهای کوچک یا دفاتر کاری.
• معایب: در صورت نوسان شدید، ممکن است باز هم تأخیر ایجاد کند.

۳. یو پی اس آنلاین (Online Double Conversion)

• عملکرد: برق ورودی همیشه از طریق باتری و اینورتر به سرور منتقل می‌شود، یعنی هیچ‌گاه مستقیماً از برق شهری استفاده نمی‌کند.
• مزیت: بدون زمان سوئیچ و مناسب برای مراکز داده، سرورهای حساس و تجهیزات بحرانی.
• معایب: گران‌تر و مصرف برق بیشتر نسبت به سایر مدل‌ها.

چرا انتخاب درست UPS برای سرور حیاتی است؟

سرورها معمولاً به‌صورت شبانه‌روزی روشن هستند و در صورت خاموش شدن ناگهانی، خطراتی مانند موارد زیر متوجه آن‌ها می‌شود:

• از دست رفتن اطلاعات یا فایل‌های سیستمی
• آسیب به سخت‌افزار یا هارد دیسک‌ها
• اختلال در دسترسی کاربران یا مشتریان
• خرابی سیستم‌عامل و نیاز به پیکربندی مجدد

بنابراین، UPS نه‌تنها یک ابزار محافظتی، بلکه بخش مهمی از زیرساخت سرور محسوب می‌شود.

فاکتورهای مهم در انتخاب UPS برای سرور

در جدول زیر به صورت خلاصه اطلاعات مورد نیاز برای خرید UPS سرور نوشته شده است. برای اطلاع از قیمت هر کدام از پک های باتری و UPS مناسب سرور لطفا بر روی لینک کلیک کنید تا از سایت مرجع بتوانید راهنمایی دریافت کنید.

ردیف	ولتاژ باتری	ظرفیت (Ah)	مناسب برای	توضیحات تکمیلی
1	12.8V	22Ah	سرورهای تک‌واحدی کوچک	قابل استفاده در UPSهای رومیزی یا رک‌مونت با نیاز توان محدود
2	12.8V	44Ah	سرورهای اداری با مصرف متوسط	زمان بکاپ طولانی‌تر نسبت به مدل 22Ah
3	12.8V	88Ah	سیستم‌های پشتیبان حساس	مناسب برای افزایش مدت زمان پشتیبانی تا چند برابر
4	25.6V	22Ah	سرورهای رک‌مونت در دفاتر	ولتاژ بالاتر برای سیستم‌های چند سرور یا با تجهیزات جانبی
5	25.6V	44Ah	سرورهای متوسط با تجهیزات شبکه	قابل استفاده برای افزایش زمان عملکرد در قطعی برق
6	25.6V	88Ah	سرورها در محیط‌های نیمه صنعتی	قابل اتصال به UPSهای حرفه‌ای با پورت توسعه باتری
7	38.4V	22Ah	تجهیزات میکروسرور یا کنترل صنعتی	مناسب برای استفاده در رک‌های سبک یا سرورهای خاص
8	38.4V	44Ah	سرورهای بانکی، اتوماسیون	انتخاب مناسب برای زمان پشتیبانی قابل توجه
9	38.4V	88Ah	دیتاسنتر کوچک یا سیستم‌های مالی	ظرفیت بالا برای تامین انرژی طولانی‌مدت
10	48V	22Ah	سرورهای با پردازش پیوسته	مناسب برای UPSهای آنلاین با ورودی 48V
11	48V	44Ah	رک‌های سازمانی یا سرورهای دو یونیت	انتخاب ایده‌آل برای سرورهای همیشه روشن
12	48V	88Ah	مراکز داده و زیرساخت‌های حیاتی	بهترین انتخاب برای زمان پشتیبان طولانی و مصرف بالا

۱. توان مصرفی سرور (Watt / VA)

اولین گام، محاسبه مجموع توان مصرفی سرور و تجهیزات جانبی آن (مانند سوئیچ‌ها، روترها، استوریج و…) است. توان UPS باید حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر از مجموع مصرف باشد.

مثال: اگر سرور و تجهیزات اطراف مجموعاً ۱۰۰۰ وات مصرف دارند، UPS مناسب باید حدود ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ وات توان خروجی داشته باشد.

نکته: توان UPS معمولاً با واحد VA نمایش داده می‌شود. برای تبدیل به وات، باید ضریب توان (Power Factor) را در نظر گرفت (مثلاً 0.7 یا 0.9 بسته به نوع دستگاه).

۲. مدت‌زمان پشتیبانی (Backup Time)

مدت زمانی که UPS می‌تواند در حالت قطع برق، سرورها را روشن نگه دارد، یکی از فاکتورهای کلیدی است. این زمان به موارد زیر بستگی دارد:

• ظرفیت باتری‌ها
• میزان مصرف بار
• تعداد باتری‌های داخلی یا خارجی

برای اغلب سرورها، داشتن ۵ تا ۱۵ دقیقه زمان بکاپ کافی است تا بتوان سیستم را خاموش یا ژنراتور را فعال کرد. اما در برخی مراکز، نیاز به پشتیبانی تا ۳۰ دقیقه یا بیشتر نیز وجود دارد.

۳. قابلیت مدیریت هوشمند (Smart Management)

بسیاری از یو پی اس‌های حرفه‌ای دارای پورت شبکه یا USB برای اتصال به نرم‌افزار مانیتورینگ هستند. این ویژگی‌ها به شما امکان می‌دهند:

• وضعیت باتری را بررسی کنید.
• در زمان قطعی برق، سرور را به‌صورت خودکار خاموش کنید.
• هشدارهای نوسان یا دمای بالا را دریافت نمایید.

این قابلیت برای دیتاسنترها یا سازمان‌هایی با تیم IT بسیار حیاتی است.

۴. تعداد و نوع خروجی‌ها

بسته به نوع تجهیزات، ممکن است به خروجی‌های متفاوتی نیاز داشته باشید (مثلاً IEC، شاخک دار، سوکت صنعتی و…). همچنین برخی یو پی اس‌ها دارای ترمینال برای باتری خارجی یا رله اضطراری هستند.

۵. قابلیت توسعه باتری

اگر کسب‌وکار شما در حال رشد است و ممکن است در آینده تجهیزات بیشتری به سرورها اضافه شود، بهتر است از یو پی اسی استفاده کنید که امکان افزودن باتری‌های اکسترنال را داشته باشد. این UPS‌ها معمولاً در کلاس آنلاین هستند.

برندهای معتبر یو پی اس در بازار ایران

در بازار ایران برندهای مختلفی وجود دارند که از نظر کیفیت، خدمات پس از فروش و پشتیبانی فنی متفاوت هستند. برخی از برندهای قابل اعتماد:

• APC by Schneider (فرانسه / آمریکا) – بسیار معروف و حرفه‌ای
• GolrangElectronic (ایران) – معتبر در ایران
• Eaton (آمریکا / اروپا) – انتخاب رایج در دیتاسنترها
• FARAN (ایران) – ساخت داخل با قیمت مناسب و پشتیبانی فعال
• Inform (ترکیه) – انتخاب اقتصادی اما با امکانات مناسب
• Riello (ایتالیا) – برای کسب‌وکارهای متوسط تا بزرگ

نکاتی برای نگهداری بهتر از UPS

• محیط نصب: از نصب UPS در محیط‌های بسیار گرم، مرطوب یا پر گردوغبار خودداری کنید.
• تعویض باتری: باتری‌ها معمولاً عمر ۲ تا ۴ سال دارند. بررسی دوره‌ای و تعویض آن‌ها بسیار مهم است.
• تست دوره‌ای: با شبیه‌سازی قطعی برق (خاموش کردن برق اصلی)، عملکرد دستگاه را تست کنید.
• آپدیت نرم‌افزارها: اگر از نرم‌افزارهای مانیتورینگ استفاده می‌کنید، آن‌ها را به‌روز نگه دارید.

نکات تکمیلی مهم پیش از خرید UPS برای سرور

۱. ضریب توان (Power Factor) واقعی UPS را بررسی کنید

ضریب توان واقعی نشان می‌دهد چه مقدار از توان اسمی UPS در عمل قابل استفاده است. مثلاً یک UPS با ظرفیت 1000VA و ضریب 0.9، در واقع فقط 900 وات توان واقعی خروجی دارد. مدل‌هایی با ضریب توان بالاتر، کارآمدتر و حرفه‌ای‌تر هستند.

۲. THD یا اعوجاج هارمونیک کل

اگر از تجهیزات بسیار حساس استفاده می‌کنید (مثل سرورهای مالی یا صنعتی)، باید یو پی اسی انتخاب کنید که اعوجاج هارمونیکی (THD) پایینی داشته باشد (ترجیحاً کمتر از ۳%). این موضوع در پایداری ولتاژ خروجی اهمیت زیادی دارد.

۳. سازگاری با ژنراتور

اگر از ژنراتور به‌عنوان منبع جایگزین در زمان قطعی برق استفاده می‌کنید، مطمئن شوید UPS انتخابی با خروجی ناپایدار ژنراتورها سازگار باشد و به‌صورت خودکار به آن سوییچ کند.

۴. زمان شارژ مجدد باتری

مدت‌زمانی که باتری پس از تخلیه کامل نیاز دارد تا مجدداً شارژ شود، باید متناسب با نیازهای سازمان باشد. UPSهایی با زمان شارژ کوتاه‌تر در قطع برق‌های پی‌درپی کارآمدتر هستند.

سوالات رایج پیش از خرید UPS برای سرور

۱. آیا یک UPS برای چند سرور کافی است؟
بله، به شرطی که مجموع توان مصرفی تمام سرورها و تجهیزات جانبی محاسبه و UPS مناسبی انتخاب شود. البته بهتر است هر سرور مهم یو پی اس مجزا داشته باشد یا از مدل‌های رک‌مونت با چند خروجی جداگانه استفاده شود.

۲. آیا می‌توان زمان بکاپ را افزایش داد؟
بله. با افزایش ظرفیت باتری یا استفاده از پک‌های باتری اکسترنال (EBM)، می‌توانید زمان پشتیبانی را از چند دقیقه تا حتی چند ساعت افزایش دهید.

۳. آیا UPS باید رک‌مونت باشد؟
برای دیتاسنترها و رک‌های استاندارد، پیشنهاد می‌شود از UPSهای رک‌مونت (Rackmount) استفاده کنید. این مدل‌ها فضای فیزیکی را بهینه می‌کنند و نظم بهتری در کابل‌کشی ایجاد می‌کنند.